Neuromodulacja w migrenie
Część 1. Nieinwazyjna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna

prof. dr hab. n. med. Józef Opara

Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki, Katowice

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Józef Opara

Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki w Katowicach

ul. Mikołowska 72A, 40-065 Katowice

e-mail: jozefopara@wp.pl

  • Aktualny stan wiedzy na temat neuromodulacji przezczaszkowej i neuromodulacji obwodowej w zapobieganiu napadom migreny
  • Wyniki badań na temat skuteczności nieinwazyjnej zewnątrzczaszkowej stymulacji magnetycznej w leczeniu migreny


Udar mózgu, otępienia i bóle głowy to trzy najczęstsze choroby neurologiczne. Migrena w istotnym stopniu staje się przyczyną niepełnosprawności i obniżenia jakości życia. Większość klinicystów zgadza się z tym, że leczenie samego napadu migreny jest skuteczne w zaledwie 50%, dlatego powszechnie stosowana jest prewencja. Podczas kiedy prewencja farmakologiczna jest dość dobrze poznana, wiedza na temat terapii neuromodulacyjnej nie jest powszechna. W cyklu trzech artykułów przeglądowych przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat neuromodulacji przezczaszkowej i neuromodulacji obwodowej w zapobieganiu napadom migreny. W pierwszym artykule przedstawiona zostanie nieinwazyjna zewnątrzczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS – transcranial magnetic stimulation) w leczeniu migreny.

Z przeprowadzonego w 2017 r. na zamówienie European Academy of Neurology (EAN) badania nad obciążeniem chorobami neurologicznymi w Europie wynika, że udar mózgu, otępienie i bóle głowy to trzy najczęstsze choroby neurologiczne. Oszacowana liczba lat życia skorygowana niepełnosprawnością (DALY – disability adjusted life-years) dla migreny wynosi w Unii Europejskiej 4 231 019, podczas gdy ten wskaźnik przypisywany wszystkim zaburzeniom neurologicznym – 21 mln1. Burch i wsp. w artykule opublikowanym w 2019 r. twierdzą, że migrena dotyka ok. 12% populacji2. Zdaniem Stępnia w Polsce cierpi na nią ok. 2,5 mln osób, wskaźnik zachorowania zaś wynosi 11,7% rocznie, co umiejscawia migrenę w pierwszej dziesiątce chorób negatywnie oddziałujących na zdrowie człowieka3.

Większość autorów uważa, że do leczenia profilaktycznego kwalifikują się pacjenci, u których występują więcej niż cztery napady migreny w miesiącu, niereagujący na leczenie doraźne. Leczenie profilaktyczne w migrenie przewlekłej zostało opisane przez grupy ekspertów w różnych krajach, w tym przez zarząd American Headache Society (AHS)4 czy Burch5. W Polsce temat został podjęty przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy i Sekcji Badania Bólu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego6, grupę konsultantów krajowych u pacjentów leczonych z powodu migreny ze współwystępującą depresją7 oraz w kwartalniku „Aktualności Neurologiczne”8. Naukowcy zwracają uwagę na brak skuteczności lub niewystarczającą skuteczność leków doraźnych u ok. 30-35% chorych, częste niepożądane skutki uboczne i znaczne zmiany stylu życia9. Nowo wprowadzone leki, np. z grupy antagonistów receptora peptydu związanego z genem kalcytoniny (CGRP – calcitonin gene related peptide), czyli gepantów, a także przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciwko CGRP i jego receptorom, wzbudziły nadzieje, choć jeszcze wymagają dalszych badań. Większość autorów jest zgodna, że profilaktyka farmakologiczna migreny wykazuje ograniczoną skuteczność – w granicach 40-50%.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Neuromodulacja przezczaszkowa w migrenie

W leczeniu napadów i w profilaktyce migreny stosowane są:

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna została wprowadzona w 1985 r. przez Barkera i wsp. jako nieinwazyjna, bezbolesna metoda stymulacji kory mózgowej. Naukowcy ci [...]

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna w migrenie

W 2013 r. system eNeura Cerena został jako pierwszy dopuszczony przez FDA do leczenia ostrego bólu związanego z migreną z aurą [...]

Do góry