YAG irydotomia
Leczenie pacjentów z jaskrą za pomocą YAG irydotomii wiąże się z ryzykiem oparzenia rogówki i uszkodzenia komórek śródbłonka oraz często ze znacznym zmniejszeniem ich gęstości.4,32
Sztuczne zastawki filtrujące
Użycie sztucznych zastawek filtrujących (np. wszczep Molteno, Baerveldta, Krupina, Ahmeda) w zabiegach przeciwjaskrowych stwarza ryzyko kontaktu wszczepu ze śródbłonkiem, jego uszkodzenia i dekompensacji rogówki.4
Dystrofie śródbłonka rogówki
Dystrofie rogówki to grupa postępujących, zwykle dziedzicznych, obustronnie występujących zmian, rozwijających się bez objawów zapalenia i prowadzących do zmętnienia rogówki. Moment ujawnienia się choroby bywa różny. Na podstawie cech biomikroskopowych i histopatologicznych dystrofie rogówki dzieli się na dystrofie nabłonkowe, dystrofie warstwy Bowmana, dystrofie istoty właściwej i dystrofie śródbłonkowe.2
Dystrofia śródbłonka Fuchsa
Dystrofia śródbłonka Fuchsa występuje częściej u kobiet. Jest związana z większą zapadalnością na jaskrę pierwotną otwartego kąta. Dziedziczenie może być autosomalne dominujące, chociaż większość przypadków ma charakter sporadyczny. Początek tej wolno postępującej choroby objawia się w starszym wieku.
Objawy początkowo występują w postaci zwiększenia liczby wypukłości w centralnej części śródbłonka, zlewających się i rozprzestrzeniających się w kierunku obwodu, dając tzw. obraz kutego metalu.
Kolejne stadium charakteryzuje dekompensacja śródbłonka, która powoduje obrzęk istoty właściwej w części środkowej rogówki i przymglenie widzenia.
Ostatnie stadium dystrofii charakteryzuje się trwałym obrzękiem nabłonka, który prowadzi do powstania pęcherzy (keratopatia pęcherzowa). Pęcherze te pękają i powodują ból wywołany odsłonięciem zakończeń nerwowych. W miejscu warstwy Bowmana powstaje zwyrodnieniowa łuszczka oraz dochodzi do zmętnienia istoty właściwej rogówki.2
Dystrofia polimorficzna tylna
Jest to rzadka, niegroźna i bezobjawowa dystrofia, w której komórki śródbłonka rogówki wykazują cechy podobne do nabłonka. Dziedziczenie jest zwykle autosomalne dominujące, a locus genu znajduje się na chromosomie 20.
Pierwsze objawy występują przy urodzeniu albo zaraz po nim, chociaż najczęściej choroba jest przypadkowo rozpoznawana w późniejszym wieku. Do objawów należą niewielkie pęcherzykowate, geograficzne lub pasmowate zmiany na śródbłonku, które mogą być niesymetryczne. Występuje związek dystrofii polimorficznej z zespołem Alporta. W większości przypadków leczenie nie jest konieczne.2
Wrodzona dziedziczna dystrofia śródbłonkowa (CHED – congenital endothelial corneal dystrophy)
Jest to rzadka dystrofia cechująca się ogniskowym lub uogólnionym brakiem śródbłonka rogówki. Wyróżnia się dwie główne formy tej dystrofii: CHED 1 i cięższą CHED 2. Dziedziczenie CHED 1 jest autosomalne dominujące, natomiast CHED 2 autosomalne recesywne. Początek choroby występuje przy porodzie lub krótko po nim. Objawy obejmują obustronny symetryczny rozlany obrzęk rogówki. Obraz rogówki ma wygląd od przypominającego matowe szkło aż do całkowitego zmętnienia. Obniżenie ostrości wzroku bywa różne. Ostrość wzroku może być lepsza, niż wskazuje na to wygląd rogówki.2
Leczenie za pomocą przeszczepu drążącego rogówki ma szanse na sukces, gdy jest wykonane wcześnie, jest jednak ryzykowne i technicznie trudniejsze niż u dorosłych. Opóźnienie leczenia chirurgicznego wiąże się z ryzykiem głębokiego niedowidzenia.
Podsumowanie
Spośród dystrofii śródbłonkowych największe zagrożenie dla utraty integralności rogówki niosą ze sobą dystrofia śródbłonka Fuchsa oraz wrodzona dziedziczna dystrofia śródbłonkowa (CHED). Z kolei z najbardziej pomyślnym rokowaniem wiąże się dystrofia polimorficzna tylna, która zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla integralności rogówki i nie wymaga leczenia.2