Opieka nad pacjentem po utonięciu

Kluczową kwestią jest wyrównywanie hipoksemii i kwasicy – stąd konieczne są stały dostęp do 100% tlenu i ścisłe monitorowanie przez pulsoksymetr lub ewentualna intubacja z zastosowaniem dodatniego ciśnienia końcowowydechowego (PEEP) u pacjentów z ciężką niewydolnością oddechową.

Etapy postępowania:

• Stały dostęp tlenu – tlenoterapia dużymi stężeniami, nawet 100% O₂, aby uzyskać PaO₂ >75 mm Hg (u pacjentów przytomnych przez maskę, u nieprzytomnych po zaintubowaniu)

• Jeżeli nie uzyskujemy PaO₂ >75 mm Hg, należy wykonać intubację – zastosować wentylację mechaniczną z FiO₂ 1,0 i PEEP (5-10 mm H₂O) w celu rozprężenia niedomowych pęcherzyków płucnych

• Odbarczenie H₂O z żołądka → założyć zgłębnik żołądkowy i odessać zawartość żołądka

• Monitorowanie akcji serca – EKG

• Płyny – krystaloidy 20 ml/kg, dopamina/dobutamina

• Jeżeli widoczne są rany głowy, a utonięcie miało miejsce w płytkiej wodzie, należy zabezpieczyć kręgosłup

• Badania dodatkowe: gazometria tętnicza, morfologia i grupa krwi, biochemia (w tym glukoza, troponina, kreatynina, jonogram), obecność alkoholu i leków we krwi, RTG płuc, ewentualnie RTG lub TK kręgosłupa

• Ustalenie, czy doszło do zatonięcia w ciepłej czy zimnej wodzie, i utrzymanie łagodnej hipotermii (32-34ºC) w ciągu 12-24 h w drugim przypadku (terapeutyczna hipotermia jest bardzo skuteczna w zmniejszaniu niedokrwiennego uszkodzenia mózgu, zmniejsza zapotrzebowanie metaboliczne mózgu oraz obniża podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe)

• Często wynikiem niedotlenienia OUN są napady padaczkowe – należy włączyć leki przeciwpadaczkowe

• Stały pomiar glikemii i utrzymywanie wartości w granicach normoglikemii

• Przeciwdziałanie niedociśnieniu

• Zimna woda obecna w oskrzelach może powodować kaszel i skurcz oskrzeli, co może pogorszyć niedotlenienie – lekiem z wyboru jest wziewny β-mimetyk

• Nie wykazano korzyści ze stosowania kortykosteroidów u pacjentów po utopieniu, również rutynowa profilaktyka antybiotykowa nie jest wskazana, oczywiście jeśli pacjent nie był zanurzony w zanieczyszczonej wodzie lub ściekach.

Zapobieganie

• Nadzór nad dzieckiem (dzieci małe powinny być nadzorowane przez cały czas, kiedy znajdują się w pobliżu wody – łącznie z wanną, WC lub innymi pojemnikami wypełnionymi wodą)

• Wiadra gospodarcze powinny być natychmiast opróżnione po ich użyciu i puste, jeśli nie są używane

• Odpowiednie zabezpieczenie basenów lub innych zbiorników