Izba przyjęć
Dostęp doszpikowy – co pediatra wiedzieć powinien
dr n. med. Magdalena Mierzewska-Schmidt
- Wady i zalety dostępu doszpikowego
- Wskazania i przeciwwskazania do uzyskania dostępu doszpikowego u dzieci, możliwe powikłania
- Technika zakładania dostępu doszpikowego u dzieci
Dostęp doszpikowy (intraosseous access) powinien być założony bezzwłocznie w stanach zagrożenia życia, w przypadku problemów z uzyskaniem dostępu dożylnego (intravenous access). Stanowi on alternatywę dla drogi dożylnej, jest ratującym życie dostępem do przetaczania leków, płynów, a nawet preparatów krwiopochodnych. Należy pamiętać, że podaż tą drogą wymaga ciśnienia dodatniego, które można uzyskać poprzez podawanie substancji ręcznie strzykawką lub przez pompę infuzyjną. W razie konieczności dostęp doszpikowy może także służyć do uzyskania materiału do badań laboratoryjnych, ze szczególnym uwzględnieniem oznaczenia grupy krwi i próby zgodności. Dostęp doszpikowy może być uzyskany w warunkach szpitalnych, a także przedszpitalnych, ambulatoryjnych i domowych.
Wskazania do uzyskania dostępu doszpikowego
- Zatrzymanie krążenia – w tej sytuacji dostęp doszpikowy należy uzyskać najszybciej, jak to możliwe, często jest to metoda I rzutu. Trzeba pamiętać, że dostęp doszpikowy jest w trakcie resuscytacji jedyną alternatywą dla drogi dożylnej. Dotchawicze podawanie leków nie jest obecnie zalecane ze względu na niepewne i nieokreślone wchłanianie substancji tą drogą. Adrenalina jest podawana przez dostęp doszpikowy w takiej samej dawce (0,01 mg/kg [10 µg/kg]) jak w przypadku drogi dożylnej.
- Wstrząs (w przypadku problemów z uzyskaniem dostępu dożylnego):
- Zaleca się przeprowadzenie nie więcej niż 2 prób kaniulacji żyły w ciągu maksymalnie 5 min.
- Im cięższy wyjściowo stan dziecka, tym szybciej należy podjąć decyzję o zaprzestaniu przeprowadzania potencjalnie nieskutecznych dalszych prób założenia kaniuli dożylnej. Nie jest błędem rezygnacja z podejmowania jakichkolwiek prób kaniulacji żyły, jeżeli wiadomo, że będzie ona trudna do wykonania, np. gdy pacjentem jest dobrze odżywione niemowlę we wstrząsie. W opisanej sytuacji można od razu założyć dostęp doszpikowy.
- Każda inna sytuacja zagrożenia życia, gdy konieczny jest dostęp do podawania leków/płynów, a kaniulacja żyły jest trudna lub niemożliwa do wykonania – wyjątkiem od wyżej opisanej sytuacji jest przypadek noworodka w pierwszych godzinach, ewentualnie dobach życia, kiedy najlepszym postępowaniem może być uzyskanie dostępu przez żyłę pępkową, z kolei dostęp doszpikowy pozostaje możliwą opcją.
- Konieczność badania radiologicznego z kontrastem, gdy wykonanie wkłucia dożylnego jest trudne lub niemożliwe.
