Minisympozjum nefrologia

Zakażenia układu moczowego u dzieci

Irena Makulska, Danuta Zwolińska

Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Irena Makulska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej, Wrocławski Uniwersytet Medyczny ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław e-mail: m.mak@kn.pl

Pediatr Dypl. 2013;17(6):8-16

Słowa kluczowe

zakażenie układu moczowego, odpływ pęcherzowo-moczowodowy, posiew

Wprowadzenie

Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest stanem chorobowym wywołanym pojawieniem się w drogach moczowych i/lub w nerkach drobnoustrojów. W zdrowym organizmie układ moczowy jest jałowy, jedynie w dalszym odcinku cewki moczowej stwierdza się okresowo obecność bakterii, które kolonizują tę okolicę. ZUM obejmuje szeroki wachlarz stanów chorobowych o różnym przebiegu klinicznym, zależnym od wieku dziecka, zdolności jego mechanizmów obronnych oraz wirulencji wywołującego go patogenu. W większości przypadków rokowanie w ZUM jest dobre. Jednak u części dzieci, zwłaszcza przy współistniejącej wrodzonej patologii układu moczowego, może rozwinąć się nadciśnienie tętnicze i przewlekła choroba nerek (PChN). Odległym następstwem u dziewczynek mogą być powikłania w okresie ciąży. Jak najwcześniejsze rozpoznanie ZUM i czynników usposabiających do jego wystąpienia jest zatem niezmiernie ważne.

W  ostatnim dziesięcioleciu poglądy dotyczące rozpoznawania i leczenia ZUM, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci, istotnie się zmieniły, w porównaniu z wcześniejszymi zaleceniami w tym zakresie. Starszy model postępowania rekomendował m.in. częstsze wykonywanie inwazyjnych badań diagnostycznych, takich jak cystouretrografia mikcyjna (CUM), co miało na celu zidentyfikowanie możliwie wszystkich dzieci z odpływami pęcherzowo-moczowodowymi (OPM). W 2007, 2011 i 2012 roku opublikowano nowe zalecenia dotyczące postępowania z dziećmi z podejrzeniem ZUM, opracowane odpowiednio przez National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) w Wielkiej Brytanii, The American Academy of Pediatrics (AAP) i Włoskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej.

Epidemiologia

Zakażenia układu moczowego u dzieci znajdują się na drugim miejscu pod względem częstości występowania po zakażeniach układu oddechowego, są najczęściej występującymi zakażeniami bakteryjnymi (5-10%). Częstość zachorowania na ZUM zależy od wieku i...

Etiopatogeneza

Etiologia zakażeń układu moczowego

Zakażenia układu moczowego u dzieci wywołane są najczęściej przez pałeczkę okrężnicy (Escherichia coli), która jest przyczyną 80-90% przypadków pierwszego zachorowania. U chłopców powyżej 6 miesiąca życia około 30% ZUM wywołanych jest przez Proteu...

Patogeneza zakażeń układu moczowego

O rozwoju ZUM decydują przede wszystkim anatomiczny i czynnościowy stan dróg wyprowadzających mocz oraz wzajemne interakcje między patogenem a układem immunologicznym gospodarza. Swobodny spływ moczu do pęcherza moczowego i jego całkowite opróżnie...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Symptomatologia

<<>>

Postacie kliniczne zakażeń układu moczowego

W piśmiennictwie możemy spotkać kilka podziałów ZUM, uwzględniających różne kryteria, takie jak: lokalizacja zakażenia, typ objawów klinicznych, obecność wady układu moczowego, przebieg [...]

Powikłania zakażeń układu moczowego

Do wczesnych powikłań ostrego ZUM zaliczamy roponercze z zajęciem miedniczki nerkowej lub okolicy pogranicza między rdzeniem i korą oraz ropnie umiejscowione w korze nerkowej. [...]

Diagnostyka

Rozpoznanie ZUM ustala się na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego i wyników badań laboratoryjnych, uzupełnionych o badania obrazowe. Niezbędnym elementem jest wykazanie bakteriurii i ropomoczu. [...]

Leczenie

Plan leczenia ZUM powinien uwzględniać stan ogólny dziecka, jego wiek, czynnik etiologiczny oraz współwystępowanie anomalii rozwojowych w układzie moczowym. Hospitalizacji wymagają noworodki, [...]

Antybiotykoterapia

W randomizowanych badaniach wykazano, że wyniki leczenia ZUM drogą doustną i dożylną są porównywalne. Nie stwierdzono bowiem istotnej różnicy w odniesieniu do czasu trwania [...]

Profilaktyka zakażeń układu moczowego

Profilaktyka antybiotykowa w ZUM pozostaje problemem kontrowersyjnym. Wszyscy cytowani uprzednio eksperci są zgodni, że nie ma wskazań do jej stosowania u dzieci po [...]

Podsumowanie

Zakażenia układu moczowego u dzieci stanowią częsty problem medyczny, z jakim spotykają się pediatrzy. Opracowane zostały zalecenia dotyczące diagnostyki i leczenia dzieci z ZUM o ostrym [...]
Do góry