Badania
Strach przed dentystą – badanie ankietowe
dr n. med. Magdalena Wyszyńska1
dr n. med. Aleksandra Czelakowska2
lek. dent. Agata Białożyt1
dr n. med. Ewa Białożyt-Bujak1
lek. dent. Monika Nitsze-Wierzba2
prof. dr hab. n. med. Jacek Kasperski2
- Przedstawienie definicji strachu i lęku, różnic pomiędzy tymi uczuciami oraz towarzyszących im objawów
- Omówienie zjawiska dentofobii
- Zaprezentowanie wyników badania określającego źródła najbardziej nieprzyjemnych wrażeń podczas wizyty w gabinecie, rodzaju zabiegu stomatologicznego i procedur leczenia, których najbardziej boją się pacjenci oraz sugestii, co mogłoby zmniejszyć poczucie stresu w trakcie wizyty
Częstymi uczuciami towarzyszącymi pacjentom podczas wizyt u stomatologa są lęk lub strach. Pojęcia te mają różne znaczenia, ale używane są zamiennie. Strach jest reakcją na realne zagrożenie (np. przed bólem), a lęk jest wywoływany irracjonalnymi, często nieuchwytnymi powodami. Można też wyróżnić pojęcie dentofobii − to rodzaj silnego lęku przed leczeniem stomatologicznym powodujący unikanie wizyt w gabinecie. Strach odczuwa 13,4% populacji ogólnej na świecie, a dentofobia dotyczy 3-7%. Lękowi towarzyszą objawy somatyczne takie jak przyśpieszona praca serca, pocenie się, problemy z oddychaniem, zawroty głowy, napięcie mięśni, ból w klatce piersiowej, ból głowy, zmiana zabarwienia skóry.
U niektórych pacjentów objawy dentofobii są tak silne, że mogą prowadzić do zasłabnięcia lub omdlenia1.
Przyczyną strachu przed leczeniem stomatologicznym są najczęściej złe doświadczenia z poprzednich wizyt u lekarza. Społecznie utarty negatywny stereotyp dentysty oraz powszechność strachu przed leczeniem stomatologicznym powoduje nabycie lęku poprzez wpływ środowiska. Bodźcami wyzwalającymi uczucie lęku są panująca w gabinecie nieprzyjemna atmosfera, poczucie braku kontroli, ingerowanie w przestrzeń osobistą, nieprzyjemne dźwięki wydawane przez pracujące urządzenia stomatologiczne, strach przed wkłuciem w celu wprowadzenia środka znieczulającego miejscowo lub bólem i dyskomfortem wynikającym z czynności wykonywanych w jamie ustnej2.
Według Berggrena lęk prowadzi do unikania wizyt u dentysty, pogorszenia stanu zdrowia zębów, a co za tym idzie – do negatywnej własnej oceny stanu jamy ustnej. To sprawia, że pacjentowi towarzyszy wstyd, poczucie winy, zakłopotania, a to z kolei skutkuje narastaniem problemu i powoduje jeszcze większy strach oraz lęk3. Spośród stosowanych metod badania lęku zwykle wykorzystuje się skale psychometryczne. Najczęściej używanymi są: kwestionariusz lęku Coraha, (CDAS – Corah Dental Anxiety Scale), kwestionariusz zaufania do lekarza dentysty Getza (DBS – Dental Beliefs Survey) oraz kwestionariusz strachu dentystycznego4,5 .
