Dążymy do celu
Ocena wskaźników immunologicznych w rozpoznaniu pokrzywki przewlekłej
Lek. Anna Krajewska-Wojtyś1
Dr n. med. Jolanta Krajewska2
Dr n. med. Maria Weryńska-Kalemba1
Prof. dr hab. med. Jerzy Jarząb1
Pokrzywka jest częstą, heterogenną etiologicznie chorobą, która w postaci ostrej dotyka 20-30 proc. populacji (przynajmniej jeden epizod), a w postaci przewlekłej 0,1-4 proc. Dotyczy chorych w przedziale 15.-70. r.ż., zwykle młodych dorosłych, częściej kobiet.[1,2] Charakterystycznym wykwitem skórnym jest bąbel pokrzywkowy z towarzyszącym świądem. Może także wystąpić obrzęk naczynioruchowy. Objawy te powstają na skutek aktywacji komórek tucznych i bazofilów oraz reakcji na uwalniane mediatory.[3,4] Do powstania reakcji pokrzywkowej może dochodzić na drodze immunologicznej i nieimmunologicznej.[5,6] Ze względu na znaczne obniżenie jakości życia pacjentów z pokrzywką przewlekłą stale poszukuje się nowych metod diagnostycznych umożliwiających identyfikację czynnika sprawczego.[7]
W wytycznych EAACI/GA(2)LEN/EDF zaproponowano podział pokrzywki przewlekłej na:
- pokrzywkę spontaniczną – ostrą, trwającą poniżej 6 tygodni,
- przewlekłą, powyżej 6 tygodni.[3]
Według niektórych danych nawet w 80 proc. przypadków udaje się wskazać prawdopodobny czynnik będący przyczyną rozwoju objawów chorobowych (tab. 1).[1] Należą do nich:
- reakcje alergiczne wywołane ekspozycją pacjenta na produkty spożywcze,
- leki,
- alergeny zawodowe,
- toksyny stawonogów.
Reakcje te mogą być potęgowane przez współistnienie kofaktora jak alkohol, wysiłek fizyczny czy lek, np. penicylina. Podaje się, że nawet wśród pacjentów z istniejącą już pokrzywką częstość alergii, np. na antybiotyki penicylinowe, jest większa niż w populacji ogólnej.[8] Kolejne to pseudoalergeny dające reakcję nadwrażliwości nieimmunologicznej m.in. na pokarmy lub leki, środki osoczozastępcze, radiologiczne środki kontrastowe. Wywołują one tzw. objawy z opóźnienia i są zależne od dawki, a reakcja może wystąpić już przy pierwszym kontakcie, bez fazy uczulenia. Jednak, zgodnie z istniejącymi badaniami, dodatki do żywności rzadko są przyczyną nasilenia objawów pokrzywkowych.[9] Istotnym czynnikiem są infekcje, a w szczególności zarażenia pasożytnicze, przewlekłe zapalenie migdałków, zatok obocznych nosa, ropnie okołozębowe lub zakażenie Helicobacter pylori, Mycoplasma pneumoniae lub Candida albicans.[10-13] Rzadziej spotyka się opisy występowania pokrzywki wraz z infekcją wirusową – najczęściej dotyczą one infekcji wirusami Herpes oraz hepatotropowymi.[14] Reakcje pokrzywkowe mogą towarzyszyć także schorzeniom autoimmunologicznym na skutek obecności autoprzeciwciał w klasie IgG przeciwko IgE lub przeciwko receptorowi FcεR1.[1,13,15] U tych chorych obserwuje się dodatnie wyniki po śródskórnym podaniu własnej surowicy pacjenta oraz nasilone objawy kliniczne, a także ogólne. Szczególnie często z pokrzywką przewlekłą współistnieją procesy chorobowe dotyczące tarczycy. Rzadkie przyczyny pokrzywki to schorzenia przewlekłe:
