• gru­czo­lak przy­sad­ki wy­dzie­la­ją­cy TSH (TSH­-oma)⁹
• opor­ność na hor­mo­ny tar­czy­cy.

Ze­spół opor­no­ści na hor­mo­ny tar­czy­cy jest za­bu­rze­niem ge­ne­tycz­nym, po­le­ga­ją­cym na mu­ta­cji re­cep­to­ra β dla hor­mo­nów tar­czy­cy po­wo­du­ją­cej utra­tę je­go funk­cji, co zwią­za­ne jest z róż­ne­go stop­nia opor­no­ścią tka­nek na dzia­ła­nie tych hor­mo­nów,¹⁰ pro­wa­dzą­cą do zmia­ny czyn­no­ści osi pod­wzgó­rze­-przy­sad­ka­-tar­czy­ca. Za roz­po­zna­niem TSH­-oma (ty­re­otro­pi­no­ma) prze­ma­wia­ją: wzrost sto­sun­ku mo­lar­ne­go α­-SU:TSH, gru­czo­lak przy­sad­ki wi­docz­ny w MRI lub TK, osła­bio­ne wy­dzie­la­nie TSH w te­ście sty­mu­la­cji TRH, nie­za­ha­mo­wa­ne wy­dzie­la­nie TSH wo­bec dzia­ła­nia T3 (od­zwier­cie­dla­ją­ce au­to­no­micz­ną czyn­ność gu­za) i zwięk­szo­ne stę­że­nie biał­ka wią­żą­ce­go hor­mo­ny płcio­we (SHBG – sex hor­mo­ne bin­ding glo­bu­lin), hor­mo­ny tar­czy­cy ma­ją bo­wiem zna­czy wpływ na wą­tro­bo­wą pro­duk­cję SHBG.⁹ Za roz­po­zna­niem opor­no­ści na hor­mo­ny tar­czy­cy prze­ma­wia na­to­miast przede wszyst­kim wy­wiad ro­dzin­ny.¹⁰

Pod­su­mo­wa­nie i wnio­ski

Zmia­ny w stę­że­niu krą­żą­ce­go TSH są wcze­snym wy­kład­ni­kiem za­bu­rzeń czyn­no­ści gru­czo­łu tar­czo­we­go u pa­cjen­tów z pra­wi­dło­wo funk­cjo­nu­ją­cym ukła­dem pod­wzgó­rze­-przy­sad­ka­-tar­czy­ca. Prze­sie­wo­we ozna­cza­nie stę­że­nia TSH jest uza­sad­nio­ne pod wa­run­kiem, że le­karz zle­ca­ją­cy to ba­da­nie jest świa­dom ogra­ni­czeń i pa­mię­ta o nie­do­czyn­no­ści tar­czy­cy po­cho­dze­nia ośrod­ko­we­go. U więk­szo­ści pa­cjen­tów z cho­ro­bą pier­wot­ną te­go gru­czo­łu in­ter­pre­ta­cja wy­ni­ków ba­dań oce­nia­ją­cych czyn­ność tar­czy­cy jest pro­sta, bo stę­że­nia TSH i wol­nych jej hor­mo­nów ukła­da­ją się w ty­po­wy ob­raz, np. ob­ni­żo­ne stę­że­nie TSH i zwięk­szo­ne stę­że­nia fT4 i fT3 w nad­czyn­no­ści tar­czy­cy czy zwięk­szo­ne stę­że­nie TSH i ob­ni­żo­ne stę­że­nia fT4 i fT3 w nie­do­czyn­no­ści. Po­zo­sta­je jed­nak pew­na licz­ba przy­pad­ków, kie­dy wy­ni­ki ba­dań wy­da­ją się nie­spój­ne. W tych przy­pad­kach istot­na jest po­now­na oce­na kli­nicz­na w kie­run­ku nie­do­czyn­no­ści, nad­czyn­no­ści czy eu­ty­re­ozy. In­ter­pre­ta­cja po­wtó­rzo­nych ba­dań na tle wy­wia­dów i od­chy­leń stwier­dza­nych w ba­da­niu przed­mio­to­wym po­win­na po­móc okre­ślić, któ­re wy­ni­ki są nie­zgod­ne lub nie­ocze­ki­wa­ne. Zna­jo­mość sta­nów kli­nicz­nych zwią­za­nych z nie­ty­po­wy­mi wy­ni­ka­mi ba­dań czyn­no­ścio­wych tar­czy­cy (tab. 4 i 6-8) w więk­szo­ści przy­pad­ków po­zwa­la na wła­ści­we roz­po­zna­nie, bez zbęd­nej dal­szej dia­gno­sty­ki i nie­po­trzeb­ne­go le­cze­nia.