Rozpowszechnienie obuwia nie tylko w obszarach globu, w których wynika to z warunków klimatycznych, jest najbardziej istotnym czynnikiem powstawania koślawej deformacji paluchów. Największy wpływ na zniekształcenia stopy ma noszenie nieodpowiednich butów przez młode osoby w okresie wzrostu.

Wprowadzenie

Paluch koślawy to częste zniekształcenie stóp człowieka. Choroba objawia się koślawą deformacją osi palucha w stawie śródstopno-palcowym oraz szpotawą deformacją pierwszej kości śródstopia. Współwystępuje często ze szponiastym ustawieniem palców drugiego, często również trzeciego i czwartego, zwłaszcza w bardzo zaawansowanym stadium. Ponadto dochodzi do grzbietowego podwichania palca drugiego, który układa się na grzbietowej powierzchni palucha. Zwiększenie poprzecznego i strzałkowego (przy grzbietowym podwichnięciu palca drugiego) wymiaru stopy, wynikające z deformacji pierwszego promienia stopy, obniżenia jej łuku poprzecznego i grzbietowego podwichania palca drugiego, utrudniają noszenie obuwia. Prowadzą do tworzenia modzeli będących przyczyną silnych dolegliwości bólowych, które zaburzają chód (ryc. 1 ). Zniekształcenie to jest niezwykle uciążliwe. Utrudnia chodzenie i dobór właściwych butów.

Choroba ta jest niezwykle powszechna w krajach wysoko rozwiniętych. Ocenia się, że dotyczy kilku-kilkunastu procent populacji. Częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem, z ok. 2,5-krotnie wyższą zapadalnością u płci żeńskiej. Stwierdza się ją aż u 35% populacji >65 r.ż.¹

Etiologia

Tworzenie się palucha koślawego, czyli charakterystycznej deformacji pierwszego promienia stopy, doczekało się licznych analiz i opracowań. Za najczęstsze czynniki sprawcze uważa się predyspozycje genetyczne i strukturalną budowę stopy (przodujący pierwszy promień), płeć, wiek, zwiększoną masę ciała (o czym świadczy większa częstość występowania u osób otyłych), płaskostopie i wieloletnie noszenie nieodpowiedniego obuwia (na wysokim obcasie ze zwężającymi się noskami). Powstaniu wady sprzyjają także: nadmierna wiotkość lub sztywność palucha, zwiększone napięcie mięśnia brzuchatego łydki lub ścięgna Achillesa, nadmierna pronacja przodostopia i wiele innych.^2,3 W badaniu obejmującym 600 chorych Nguyen i wsp.⁴ obserwowali deformację znacznie częściej u mężczyzn z nadwagą lub otyłych z płaskostopiem i kobiet noszących obuwie na wysokich obcasach (nawet jeśli ich BMI było prawidłowe lub nieznacznie większe od normy). Przyczyn zniekształcenia można również upatrywać w jatrogennych zaburzeniach mechaniki stopy wywołanych zabiegami operacyjnymi, nawet tak błahymi jak usunięcia trzeszczek.⁵ Niektórzy autorzy uważają, że przyczyną deformacji są bliżej nieokreślone predyspozycje genetyczne, ponieważ występuje ona u krewnych pierwszego stopnia, w tym bliźniaków.⁶