Ból dolnego odcinka kręgosłupa (DOK) to istotny problem kliniczny, epidemiologiczny i ekonomiczny. Dolegliwości bólowe w odcinku krzyżowym i lędźwiowym kręgosłupa są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarzy pierwszego kontaktu, ortopedów, reumatologów oraz rehabilitantów.

Wprowadzenie

Koszty diagnostyki i leczenia DOK w Stanach Zjednoczonych w roku 2006 oszacowano aż na 100 bilionów dolarów.¹ Częstość przewlekłego bólu pleców w przeglądzie systematycznym Meucci i wsp. ocenili na 4,2% u osób w wieku 24-39 lat do 19,6% dla wieku 20-50 lat. Dla populacji brazylijskiej badacze ustalili częstość występowania aż 25,4%, co wiązano ze starszym wiekiem badanych.²

Nie ma możliwości oceny rzeczywistych strat spowodowanych prezenteizmem i ograniczeniem sprawności (fizycznej oraz intelektualnej) wywołanych bólem. Ponieważ dostrzeżono te problemy, na zlecenie Amerykańskiego Towarzystwa Lekarzy Praktyków (ACP – American College of Physicians) dokonano systematycznego przeglądu randomizowanych, kontrolowanych badań opublikowanych od stycznia 2008 do kwietnia 2015 r. Uaktualniono je także o badania ukończone do listopada 2016 r., poświęcone nieinwazyjnemu leczeniu bólu dolnego odcinka kręgosłupa.³ Na tej podstawie opracowano wytyczne, które mają ułatwić podejmowanie najlepszych decyzji w codziennej opiece nad pacjentami z bólami krzyża. W ocenie brano pod uwagę zmniejszenie lub eliminację bólu w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, poprawę w zakresie funkcji, ogólnej jakości życia, niepełnosprawności i szybszego powrotu do pracy, a także zmniejszenie liczby epizodów bólowych czy czasu, jaki upłynął między nimi. Zwrócono również uwagę na działania niepożądane związane z postępowaniem farmakologicznym i rehabilitacyjnym. Przegląd danych dotyczył skuteczności leczenia w bólu ostrym definiowanym jako trwający <4 tygodni, podostrym (4-12 tygodni) i przewlekłym (>12 tygodni) oraz bólu o charakterze korzeniowym. Ustalono, że sam czas trwania bólu nie definiuje przyczyny jego powstania. Uraz czy przeciążenie mogą wywołać ból ostry, krótkotrwały z tendencją do samoograniczenia. Wówczas chory często sam sięga po leki objawowe (przeciwbólowe) i dopiero brak efektu ich działania, przewlekanie się dolegliwości bólowych czy pojawienie się innych objawów (np. ograniczenia ruchomości) jest przyczyną poszukiwania pomocy lekarza. Największe konsekwencje ma ból przewlekły powodujący stopniowe ograniczenia fizyczne i istotne skutki psychospołeczne. Dlatego niewątpliwie ważne są działania hamujące przejście fazy bólu ostrego w przewlekły.