Diagnostyka laboratoryjna
Diagnostyka białkomoczu
dr n. med. Krzysztof Wróblewski
- Białkomocz definiowany jako wykrywalna obecność białka w przygodnej próbce moczu występuje zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych
- Białko w moczu może występować w pewnych sytuacjach fizjologicznych oraz w wielu stanach patofizjologicznych, okresowo lub stale
- Ponieważ w sytuacjach patofizjologicznych obecność białka w moczu jest markerem choroby nerek oraz niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, właściwa diagnostyka jest kluczowa do ustalenia rozpoznania i wdrożenia dalszych zaleceń lub leczenia
Skąd się bierze białko w moczu?
Podczas filtracji kłębuszkowej w obrębie kłębuszka nerkowego błona filtracyjna jest całkowicie przepuszczalna dla wody i rozpuszczonych w niej związków o masie 5 kDa. Wraz ze wzrostem wielkości cząsteczki przepuszczalność przez błonę filtracyjną maleje. W przypadku białek błona filtracyjna jest przepuszczalna głównie dla związków o masie <60 kDa. Błonę filtracyjną w kłębuszku nerkowym tworzą cztery elementy; kierując się od strony światła naczynia są to: warstwa powierzchniowa śródbłonka (ESL – endothelial surface layer), komórki śródbłonka, błona podstawna (GBM – glomerular basement membrane) oraz podocyty. W dużym skrócie warstwa śródbłonka zawiera mikrootwory (tzw. fenestracje) i jest naładowana ujemnie. Większość białek osocza, w tym dominująca albumina oraz globuliny, także posiada ujemny ładunek. Albumina, której masa wynosi ok. 67 kDa, w większości nie zostaje poddana filtracji, natomiast ta ilość, która została przesączona, jak również inne mniejsze białka ulegają reabsorpcji zwrotnej głównie w cewce bliższej nefronu. Reabsorbowane na zasadzie endocytozy białka rozkładają się w lizosomach, dlatego w swojej pierwotnej formie nie powracają do krwiobiegu. Globuliny, których masa wynosi od ok. 100 kDa do nawet 1000 kDa, z powodu swojego rozmiaru oraz ujemnego ładunku w warunkach fizjologicznych nie są filtrowane przez pory w błonie filtracyjnej1.
W warunkach fizjologicznych niemal cała pula białek filtrowanych przez błonę filtracyjną ulega reabsorpcji, dlatego całkowite wydalanie białka z moczem wynosi jedynie ok. 150 mg/24 h; białkiem tym jest głównie uromodulina (białko Tamma-Horsfalla) wydzielana przez komórki cewek ramienia wstępującego pętli Henlego. Wydalanie albuminy z moczem jest bardzo śladowe i wynosi 5-10 mg/24 h (przy średnim stężeniu w surowicy około 45 g/l)2.
Uwaga leksykalna: albumina jest tylko jedna. Nie istnieje w liczbie mnogiej ani w formie mikro lub makro. Z tego powodu nie powinno stosować się określeń „albuminy”, „mikroalbuminuria” ani „makroalbuminuria”, które swego czasu wprowadzono w celu o...
