Temat numeru

Pierwszy raz stwierdzam u pacjenta niemiarową akcję serca – dalsze postępowanie diagnostyczne

prof. dr hab. n. med. Mariusz Pytkowski

II Klinika Zaburzeń Rytmu Serca, Narodowy Instytut Kardiologii imienia Stefana kardynała Wyszyńskiego – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Mariusz Pytkowski

II Klinika Zaburzeń Rytmu Serca, Narodowy Instytut Kardiologii

imienia Stefana kardynała Wyszyńskiego – Państwowy Instytut Badawczy

ul. Alpejska 42, 04-628 Warszawa

  • Informacje, które należy zebrać od pacjenta w trakcie wywiadu, i jakie badania zlecić w określonych przypadkach
  • Omówienie różnego typu arytmii odczuwanych przez pacjentów jako niemiarowa akcja serca
  • Jak interpretować zapis 12-odprowadzeniowego EKG

Niemiarowa akcja serca odczuwana przez chorych jako nierówne bicie serca i kołatania serca bardzo często jest przyczyną kierowania chorych do specjalisty kardiologa. Objawy te, nawet niezbyt nasilone, ponieważ dotyczą serca, w powszechnym odczuciu wiążą się z dużym niepokojem, lękiem, stymulacją adrenergiczną i są zwykle mocno podkreślane przez pacjentów. Dostęp do kardiologa jest ograniczony w wielu systemach opieki zdrowotnej, wobec tego duże znaczenie mają prawidłowe rozpoznanie i ocena ryzyka przeprowadzona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Nierówne bicie serca jest najczęściej objawem łagodnych schorzeń. Mniej niż połowa pacjentów z kołataniem serca cierpi na utrwaloną arytmię (epizody trwające >30 s) lub inne poważne schorzenie kardiologiczne. Wstępna diagnostyka z wyodrębnieniem grupy pacjentów podwyższonego ryzyka wymagających skierowania do dalszego leczenia w ośrodkach wysokospecjalistycznych może być przeprowadzona przez lekarza POZ. Większość informacji służących do oceny ryzyka uzyskuje się z wywiadów oraz badania przedmiotowego, które można wykonać podczas pierwszej wizyty u lekarza rodzinnego. Do dalszej oceny służą stosunkowo proste badania diagnostyczne, które powinny być szerzej dostępne dla lekarza POZ wraz z możliwością konsultacji specjalisty kardiologa, np. w ramach wprowadzanego programu poprawy opieki kardiologicznej znanego jako Krajowa Sieć Kardiologiczna. Należy pamiętać, że arytmie identycznie wyglądające w EKG mogą, zależnie od choroby, mieć zupełnie łagodny charakter lub stanowić poważne zagrożenie dla chorego. W takim przypadku podstawowe znaczenie ma dokładny wywiad z pacjentem oraz wnikliwe badanie przedmiotowe. Badania pomocnicze wykonuje się zazwyczaj w kolejności od najprostszych, najtańszych i nieinwazyjnych. Niewielka grupa pacjentów wymaga skomplikowanych badań inwazyjnych. Praktyczna klasyfikacja zaburzeń rytmu serca wyróżnia rytmy wolne – bradyarytmie oraz rytmy szybkie – tachyarytmie nadkomorowe i komorowe. W artykule wyodrębniono arytmie, które pacjenci mogą odczuwać jako niemiarową akcję serca (NAS). Wśród arytmii odczuwanych jako epizody NAS będą omawiane:

  • Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia
    • bloki przedsionkowo-komorowe i zatokowo-przedsionkowe (niewydolność automatyzmu węzła zatokowego – szczególnie zespół tachykardia–bradykardia)
  • Arytmie nadkomorowe
    • skurcze dodatkowe przedsionkowe
    • tachyarytmie nadkomorowe związane z odczuciem niemiarowej akcji serca
      • migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation)
      • częstoskurcze przedsionkowe (AT – atrial tachycardia)
        • tachykardia zatokowa
        • ogniskowy częstoskurcz przedsionkowy (FAT – focal atrial tachycardia)
        • wieloogniskowy częstoskurcz przedsionkowy (MAT – multifocal atrial tachycardia)
        • częstoskurcz przedsionkowy w mechanizmie fali nawrotnej o dużym obwodzie (MRAT – macroreentrant atrial tachycardia)

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wywiad

Wywiad powinien być dość szeroki i kierunkować się na patologie związane z arytmiami serca, w tym szczególnie te, które mogą doprowadzić do wystąpienia migotania [...]

Strategia diagnostyczna

Każdy pacjent z poczuciem nierównego bicia serca powinien być diagnozowany według strategii, która pozwala na wykrycie patologii związanych z istotnym dla niego ryzykiem [...]

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe musi być logicznym następstwem zebranego wywiadu. Najważniejsze punkty badania przedmiotowego u pacjenta z epizodami niemiarowej akcji serca:

Diagnostyka pacjentów z niemiarową akcją serca

Strategia diagnostyki chorych z epizodami NAS zakłada określenie przyczyny niemiarowej pracy serca, uzyskanie zapisu EKG podczas epizodu NAS oraz stwierdzenie, czy istnieje [...]

Podsumowanie

Niemiarowa akcja serca, kołatanie serca, zamieranie i nierówna praca serca są częstymi objawami, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza podstawowej opieki. Tego [...]

Do góry