Cerebrolizyna
Cerebrolizyna to mieszanina peptydów pochodzących z białek strukturalnych mózgu świni. Ujmując ogólnie, w założeniu ma działać wspomagająco na czynności życiowe neuronów, aktywować ich metabolizm, wzmagać różnicowanie komórek oraz działać ochronnie przez pobudzenie procesów naprawczych. Badania na materiale zwierzęcym Rockensteina i wsp. wykazały wyraźny wpływ na intensyfikację neurogenezy w modelu choroby Alzheimera oraz działanie neuroprotekcyjne w otępieniu czołowo-skroniowym,31 a także korzystne działanie na funkcje poznawcze u szczurów z indukowaną cukrzycą.32
Jest wiele badań wykazujących wpływ cerebrolizyny na poprawę funkcji poznawczych u pacjentów z chorobą Alzheimera. Na szczególną uwagę zasługuje badanie Alvareza wykazujące synergistyczne działanie cerebrolizyny i donepezylu na funkcje poznawcze u pacjentów z AD.33 Obecnie cerebrolizyna jest zarejestrowana w Polsce jako lek wspomagający w terapii zespołów organicznych, w tym otępiennych, o łagodnym nasileniu.
Wspomagająca rola składników odżywczych
Wiele uwagi poświęcono wspomagającemu działaniu składników odżywczych w leczeniu prokognitywnym. W zakres takiego działania wchodzą preparaty/suplementy dietetyczne, np. preparat Souvenaid zawierający nukleotydy urydyny, kwasy omega-3, cholinę, fosfolipidy, kwas foliowy, witaminy B12, B6, C, E, którego pozytywny wpływ na funkcje poznawcze wykazano w próbach klinicznych.34 Od wielu lat interesowano się optymalną dietą dla mózgu, która będzie przeciwdziałała procesom degeneracyjnym. Próby badawcze ukierunkowane są na poszukiwanie takiej terapii, która pozwoliłaby na poprawę istniejących funkcji i odbudowę zniszczonych synaps. Badania przedkliniczne prowadzone na modelach zwierzęcych wykazały, że efekty takie można osiągnąć, podając związki ułatwiające syntezę fosfolipidów w błonach komórkowych, takie jak nukleotyd urydyny, kwasy tłuszczowe omega-3, cholina, które działając synergistycznie, zwiększają stężenie fosfolipidów w mózgu i w błonach komórkowych synaps. Zaobserwowane zwiększenie stężeń specyficznych białek synaptycznych sugeruje, że składniki te mają wpływ na tworzenie się nowych synaps.35,36
U pacjentów z chorobą Alzheimera problemy żywieniowe mogą powodować istotne niedobory składników odżywczych. Chory zapomina o sprawdzeniu terminu ważności produktów spożywczych i je nieświeże wyroby, chce jeść wyłącznie jeden rodzaj posiłków, chowa produkty w niewłaściwych miejscach i spożywa zepsute, odmawia spożywania posiłków, ponieważ ma urojenia, że opiekun chce go otruć, nie potrafi samodzielnie przygotować posiłku i posługiwać się sztućcami, przez co jego dieta jest monotonna. W głębokim stadium mogą wystąpić zaburzenia połykania i przyswajania składników odżywczych.
Badania na zwierzętach potwierdzały od dawna, że cholina jest prekursorem acetylocholiny i jako neuroprzekaźnik ma kluczowe znaczenie dla komunikacji między neuronami w układzie nerwowym.37,38 Wyniki licznych badań wykazują, że spożycie choliny poprawia funkcje poznawcze u gryzoni,39,40 głównie orientację wzrokowo-przestrzenną. Wyniki badań nad wpływem choliny na pamięć u ludzi różnią się w zależności od podawanego preparatu. Stwierdzono znaczną poprawę w zakresie pamięci i funkcji wykonawczych, w tym pamięci operacyjnej (np. wykonywania zadań), pamięci werbalnej i jakości uczenia się (np. przypominania listy słów), po podawaniu CDP-choliny (cytykoliny) i α-GPC (alfosceranu choliny) w populacji ze stosunkowo niskim wyjściowym wynikiem badania pamięci.41-43 Nie stwierdzono poprawy funkcji poznawczych po podawaniu lecytyny ani chlorku choliny.44,45 Mniej uwagi w badaniach poświęcono poprawie pamięci u osób zdrowych oraz innym funkcjom poznawczym – poza orientacją wzrokowo-przestrzenną – w wyniku podawania preparatów choliny.
Na podkreślenie zasługuje bardzo istotna rola metod niefarmakologicznych w postaci terapii zajęciowej, muzykoterapii, aktywności ruchowej (spacery), przebywania na świeżym powietrzu, a także jak najdłuższego utrzymania zdolności pacjenta do wykonywania samodzielnie nawet najprostszych czynności dnia codziennego.