Terapia hormonalna chorych na raka gruczołu krokowego – deprywacja androgenowa

Lek. Bartosz Itrych

Oddział Onkologii Klinicznej, Szpital Onkologiczno-Kardiologiczny Magodent, Warszawa

Adres do korespondencji: Lek. Bartosz Itrych, Magodent Sp. z o.o., Grupa LuxMed, ul. Fieldorfa 40, 04-125 Warszawa, e-mail: bartosz.itrych@wp.pl

Rak gruczołu krokowego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u starszych mężczyzn w Europie (> 70. r.ż.). Roczne tempo wzrostu zachorowalności szacuje się na 2-3 proc. Na świecie stwierdzono 1 111 689 nowych zachorowań na ten nowotwór, co stanowiło 15 proc. wszystkich nowych przypadków raka gruczołu krokowego. W hormonalnym leczeniu przeciwnowotworowym wykorzystuje się różne mechanizmy działania. Zaliczamy do nich:

  • ablację lub supresję czynności gonad;
  • kastrację chirurgiczną lub farmakologiczną;
  • działanie antagonistyczne – antyandrogeny.

Powyższe działanie prowadzi do zmniejszenia produkcji (kastracja chirurgiczna albo farmakologiczna) lub ograniczenia wpływu działania hormonów na komórki nowotworowe. Leczenie ablacyjne skutkuje obniżeniem stężenia testosteronu do wartości kastracyjnych, tj. <50 ng/ml. Odpowiednie prowadzenie leczenia w zakresie deprywacji androgenowej jest istotnym czynnikiem wpływającym na rokowanie pacjenta. W poniższym artykule przedstawiono przegląd leczenia hormonalnego chorych na raka gruczołu krokowego w zakresie deprywacji androgenów.


Terapia deprywacji androgenów (ADT, androgen deprivation therapy) jest stosowana jako pierwotne leczenie systemowe w zaawansowanym raku gruczołu krokowego jako leczenie neoadiuwantowe/jednoczasowe/adiuwantowe, w skojarzeniu z radioterapią w miejscowo zaawansowanym raku stercza. Należy dążyć do stężenia kastracyjnego testosteronu, tzn. <50 ng/dl (<1,7 nmol/L), ponieważ wykazano korzyść w zakresie przeżyć przy niskim stężeniu testosteronu w surowicy krwi w badaniu klinicznym PR-7307. Największą część puli androgenów u mężczyzn stanowi testosteron (T) produkowany przez jądra. Tylko 5 proc. androgenów krążących we krwi pochodzi z nadnerczy. Produkcja testosteronu i androgenów nadnerczowych jest kontrolowana przez hormon luteinizujący (LH) i hormon folikulotropowy (FSH) oraz hormon adrenokortykotropowy (ACTH). Produkuje je przedni płat przysadki mózgowej pod wpływem hormonu uwalniającego hormon luteinizujący (LHRH), wydzielany w rytmie pulsacyjnym przez neurony podwzgórza.

Typy ADT

Terapia deprywacji hormonów polega na:

1. zastosowaniu leczenia chirurgicznego – kastracja chirurgiczna, tzn. obustronna orchideoktomia;

2. zastosowaniu analogów LHRH – powoduje to stałą hiperstymulację przysadki mózgowej. We wstępnej fazie prowadzi do wzrostu stężenia LH, FSH i estradiolu w surowicy. Zwiększenie wydzielania LH wywołuje przemijający wzrost stężenia testosteronu w s...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Typy ADT

Terapia deprywacji hormonów polega na:

ADT w grupie niskiego ryzyka

ADT była stosowana głównie u chorych z rozpoznaniem raka gruczołu krokowego we wczesnym stadium w grupie niskiego ryzyka, szczególnie u starszych [...]

ADT w grupie pośredniego ryzyka

W trzech randomizowanych badaniach wykazano poprawę w zakresie przeżyć całkowitych przy skojarzeniu radioterapii i ADT.[4-7] Wyniki badania klinicznego EORTC 22991 wykazały [...]

ADT wśród pacjentów w grupie wysokiego i bardzo wysokiego ryzyka

ADT w skojarzeniu z EBRT jest skutecznym pierwotnym leczeniem pacjentów z rozpoznaniem raka gruczołu krokowego w grupie wysokiego i bardzo wysokiego [...]

Leczenie adiuwantowe ADT po radykalnej prostatektomii

Rola adiuwantowego leczenia ADT jest ograniczona do przypadków z obecnymi przerzutami w węzłach chłonnych miednicznych. Wykazano korzyści ze stosowania adiuwantowego ADT [...]

ADT przy progresji biochemicznej

Stosując leczenie ADT w sytuacji wzrostu stężenia PSA w surowicy krwi, przy nieobecności klinicznych objawów choroby, należy rozważyć:

ADT przerywana w porównaniu do ciągłej ADT (pacjenci z cechą M0)

Badanie kliniczne III fazy The canadian-led PR.7[19] porównało przerywaną ADT z ADT podawaną w sposób ciągły wśród pacjentów z rozpoznaniem raka [...]

ADT u pacjentów z cechą N+ lub M1

Kontrowersyjny pozostaje temat dotyczący czasu trwania ADT w przypadku niepowodzenia leczenia miejscowego. Uważa się, że wczesna ADT jest korzystniejsza, lecz kosztem [...]

ADT u pacjentów z cechą M1: przerywana ADT w porównaniu z ciągłą ADT

Wyniki badań klinicznych są rozbieżne. Każdy przypadek kliniczny należy traktować indywidualnie. Po siedmiu miesiącach leczenia ADT pacjenci mogą być przydzielani do [...]

Do góry