Roztwory hipotoniczne
W Polsce nadal powszechnie stosowane w płynoterapii są roztwory hipotoniczne, w tym:
- roztwór 2 : 1 (2 części 5% roztworu glukozy i 1 część 0,9% roztworu NaCl; zawiera ok. 51 mmol Na/l oraz 3,3% glukozę)
- roztwór 1 : 1 (1 część 5% roztworu glukozy i 1 część 0,9% roztworu; zawiera ok. 77 mmol Na/l oraz 2,5% glukozę).
W porównaniu ze stężeniem Na w osoczu (ok. 140 mmol/l) zawierają one znacznie mniejsze stężenia Na. Glukoza w nich zawarta szybko wchłania się do komórek, dlatego uznawane są za hipotoniczne. Z tego powodu nie należy ich stosować do nawadniania u dzieci, ani w fazie rehydratacji, ani w trakcie płynoterapii podtrzymującej. Zgodnie z zaleceniami u dzieci z ostrą chorobą i w stanach krytycznych w płynoterapii podtrzymującej należy stosować płyn izotoniczny, aby zmniejszyć ryzyko hiponatremii11.
Postępowanie w przypadku wstrząsu hipowolemicznego
U dzieci we wstrząsie hipowolemicznym zawsze stosuje się płyny niezawierające glukozy. Zalecane jest natychmiastowe podanie dożylne lub doszpikowe 0,9% NaCl w dawce 20 ml/kg/20 min. Dawki można powtarzać. Aby uzyskać taką szybkość podaży, konieczne jest użycie pompy lub podawanie płynu strzykawką, pod ciśnieniem.
Żywienie
Prawidłowe żywienie stanowi drugi istotny element leczenia ostrej biegunki (stymuluje regenerację przewodu pokarmowego i zmniejsza ryzyko wystąpienia niedożywienia). Bez względu na wiek pacjenta w trakcie lub tuż po okresie wstępnego nawodnienia należy kontynuować dietę odpowiednią dla wieku. Żywienie może być stosowane równocześnie z nawadnianiem. Nie ma uzasadnienia wstrzymywanie jedzenia na dłużej niż 3-4 h. Wszystkie wytyczne są zgodne, że u dzieci chorych na ostrą biegunkę należy kontynuować karmienie piersią przez cały czas trwania biegunki.
Dieta ubogo- lub bezlaktozowa
Dieta ubogo- lub bezlaktozowa nie jest zalecana w warunkach domowych, choć jej stosowanie można rozważyć u dzieci <5 roku życia hospitalizowanych z powodu ostrej biegunki. Nie są wskazane rozcieńczanie mleka lub stosowanie preparatów mlekozastępczych.
Farmakoterapia
Wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych i właściwe żywienie stanowią podstawę postępowania w leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej. W większości przypadków ostra biegunka ma przebieg samoograniczający się i nie wymaga stosowania farmakoterapii, w tym leków przeciwbiegunkowych lub przeciwdrobnoustrojowych. Wadą DPN jest to, że nie wpływają one na występowanie wymiotów, czas trwania i nasilenie biegunki, stąd zainteresowanie farmakoterapią. W tabeli 2 podsumowano leki, których podanie można rozważyć w przypadku ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Antybiotyki nie powinny być stosowane rutynowo. Można je zastosować w przypadku konkretnych patogenów lub w określonym stanie klinicznym dziecka.