Pacjent zgłasza objawy
Duszność – pierwsze kroki w diagnostyce
Dr n. med. Iwonna Grzywanowska-Łaniewska
Prof. dr hab. med. Marek Kuch
Duszność jest subiektywnym odczuciem braku powietrza lub trudności w oddychaniu. Doznawany dyskomfort oddychania może mieć różny stopień nasilenia oraz jakościowo różne odczucia. Pacjenci do opisu dyskomfortu oddechowego używają różnorodnych określeń. Podają: „uczucie podduszania” (najczęściej w niewydolności serca), ucisk w klatce piersiowej (często w astmie), „ciężkie oddychanie” (zwiększony wysiłek oddechowy, zgłaszane szczególnie w chorobach śródmiąższowych płuc).
Duszność jest objawem podmiotowym – zgłaszanym przez chorego. W badaniu przedmiotowym możemy zaobserwować zwiększoną pracę oddychania.
Uczucie duszności może mieć podłoże fizjologiczne, patofizjologiczne, psychogenne lub środowiskowe oraz może prowadzić do wtórnych reakcji na odczuwane bodźce, zarówno w zakresie fizjologii, jak i zachowań pacjentów.[1,2] Duszność u osób zdrowych może pojawiać się podczas dużego wysiłku fizycznego, natomiast u chorych występuje już przy niewielkim wysiłku lub w spoczynku.
Wywiad i diagnostyka
Ważne jest zobiektywizowanie zgłaszanej przez chorego duszności. Na podstawie obserwacji pacjenta możemy stwierdzić:
- czy rzeczywiście występuje ortopnoë,
- czy jest obecna sinica,
- czy jest obecne wdechowe ustawienie klatki piersiowej,
- czy zauważalna jest praca dodatkowych mięśni oddechowych,
- czy chory oddycha przez „zasznurowane usta”,
- czy występują trudności w mówieniu (przykładem jest prośba, aby pacjent zaczął liczyć. Jeśli jest w stanie policzyć powyżej 10, to prawdopodobieństwo duszności jest małe).
Po zgłoszeniu przez pacjenta uczucia duszności należy:
- ocenić typ duszności,
- ocenić jej nasilenie,
- ocenić czas trwania,
- ocenić sytuacje, w jakich się pojawiła lub pojawia,
- ocenić rodzaj oraz stopień nieprawidłowości w stężeniu gazów oddechowych,
- dokonać oceny parametrów życiowych pacjenta,
- przeprowadzić badanie przedmiotowe,
- wykonać odpowiednie badania dodatkowe,
- przeprowadzić diagnostykę różnicową.
Ocena typu duszności
Ocenę duszności należy zacząć od określenia typu dyskomfortu oddechowego. Ważne jest zróżnicowanie duszności w zależności od aktywności fizycznej na spoczynkową lub wysiłkową. Podstawowe rodzaje duszności to:
