W SKRÓCIE

Mimo potwierdzonych korzyści stosowania kwasu acetylosalicylowego i klopidogrelu w zapobieganiu zdarzeniom sercowo-naczyniowym, u pacjentów otrzymujących leczenie antyagregacyjne wciąż dochodzi do nawrotów. Wielu z nich wykazuje pełną lub częściową oporność na antyagregacyjne działanie kwasu acetylosalicylowego i klopidogrelu potwierdzoną standardowymi metodami oceny czynności płytek. Nie zaleca się dziś rutynowych badań przesiewowych w celu wykrywania oporności na te leki. Jedną z przyczyn jest brak danych na temat jakości dostępnych metod. W artykule podejmujemy próbę opisania 1) zjawiska klinicznej oporności na kwas acetylosalicylowy i klopidogrel (tzn. niepowodzenie leczenia), 2) złożoności definiowania i rozpoznawania oporności, 3) metod identyfikacji czynników odpowiedzialnych, 4) standardowych metod (i ich ograniczeń) oceny czynności płytek krwi, 5) nowych sposobów leczenia antyagregacyjnego, korzystnych dla chorych nieodpowiadających na kwas acetylosalicylowy ani klopidogrel.

Kwas acetylosalicylowy jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy został wprowadzony na rynek w 1897 r.¹ W 1971 r. Smith i Willis² wykazali, że hamuje płytkową syntezę prostaglandyn. Jego działanie antyagregacyjne polega na nieodwracalnej inaktywacji cyklooksygenazy 1, która odpowiada za wytwarzanie tromboksanu z kwasu arachidonowego^3,4 (ryc. 1). Tromboksan silnie obkurcza naczynia krwionośne i powoduje agregację płytek krwi.

Kwas acetylosalicylowy zapobiega niekorzystnym zdarzeniom naczyniowym u pacjentów wysokiego ryzyka, np. z ostrym zespołem wieńcowym, udarem mózgu czy chorobą naczyń obwodowych.^5,6 Okazał się również skuteczny w pierwotnej i wtórnej prewencji incydentów sercowo-naczyniowych.^5,7 Metaanaliza 287 randomizowanych badań z udziałem 135 000 pacjentów ujawniła, że kwas acetylosalicylowy o 25-30% zmniejsza liczbę zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca, udarów mózgu i zgonów, w grupach wysokiego ryzyka.⁵ Mimo potwierdzonych korzyści u 10-20% pacjentów przyjmujących lek w ciągu 5 lat dochodzi do powtórnego zdarzenia naczyniowego.^5,8

Dane wskazują, że kwas acetylosalicylowy i inne leki antyagregacyjne (np. pochodna tienopirydyny, klopidogrel) niejednakowo skutecznie u wszystkich hamują czynność płytek. Wskazuje to na oporność lub tylko częściową odpowiedź na ich działanie anty...

Oporność na kwas acetylosalicylowy

Oporność na kwas acetylosalicylowy to niezdolność leku do zahamowania czynności płytek potwierdzona w badaniach (np. biochemiczna oporność na kwas acetylosalicylowy)9 lub wystąpienie incydentu sercowo-naczyniowego mimo przyjmowania kwasu acetylosa...