Wytyczne w praktyce

Samopoczucie psychiczne w miejscu pracy – wytyczne NICE i ich znaczenie w warunkach polskich

dr hab. Dorota Żołnierczyk-Zreda, prof. CIOP-PIB

Zakład Ergonomii, Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr hab. Dorota Żołnierczyk-Zreda, prof. CIOP-PIB

Zakład Ergonomii, Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy,

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa

e-mail: dozol@ciop.pl

  • Omówienie brytyjskich wytycznych dotyczących samopoczucia psychicznego w miejscu pracy:
    • rola pracodawców i menedżerów w tworzeniu odpowiednich warunków do pracy i identyfikacji osób z gorszym samopoczuciem psychicznym
    • możliwe działania służące wsparciu pracowników
  • Polskie instytucje i materiały, które mogą pomóc rodzimym pracodawcom w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia pracownikom

Eksperci National Institute for Health and Care Excel­lence (NICE) w marcu 2022 roku sformułowali wytyczne „Samopoczucie psychiczne w miejscu pracy”1 z powodu złej sytuacji dotyczącej zdrowia psychicznego osób pracujących w Wielkiej Brytanii (dodatkowo pogorszyła się ona w wyniku pandemii COVID-19). Publikacja ta powstała również w związku z wysokimi kosztami wynikającymi z problemów ze zdrowiem psychicznym pracowników zarówno na poziomie organizacji, jak i całego społeczeństwa. Podobny charakter – dotyczący miejsca pracy – mają wcześniejsze wytyczne zawarte w opracowaniu „Zdrowie w miejscu pracy – długoterminowe absencje oraz zdolność do pracy” z 2019 roku2.

Mimo że wytyczne są skierowane m.in. do pracowników, ich adresatami są głównie osoby odpowiedzialne za właściwe warunki pracy, czyli takie, które zapobiegają pojawianiu się problemów ze zdrowiem psychicznym pracowników.

Zgodnie z oryginalnym zapisem: „niniejsze wytyczne dotyczą tego, jak stworzyć odpowiednie warunki dla zachowania dobrostanu psychicznego w pracy, mają na celu promowanie sprzyjającego i integrującego środowiska pracy, w tym szkoleń i wsparcia dla menedżerów, oraz pomoc osobom, które mają problemy ze zdrowiem psychicznym lub są nimi zagrożone”. Dobrostan psychiczny został opisany w wytycznych jako „dobre samopoczucie i dobre funkcjonowanie”. W związku z tym celem wszystkich interwencji w tym obszarze powinno być nie tylko zapobieganie złemu zdrowiu psychicznemu, lecz także promowanie pozytywnego dobrostanu psychicznego. Wytyczne są zatem skierowane do:

  • pracodawców
  • kierownictwa wyższego szczebla i kierowników
  • władz lokalnych i regionalnych
  • organizacji zawodowych oraz reprezentujących pracowników
  • wszystkich osób i instytucji odpowiedzialnych za zdrowie w miejscu pracy (w tym specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy).

Zalecenia zawarte w omawianych wytycznych dotyczą w równym stopniu mikro, małych, średnich, jak i dużych organizacji, chociaż niektóre z nich mogą wymagać do­­-sto­sowania do konkretnych jednostek i okoliczności. Jednocześnie komitet opracowujący ...

Wytyczne NICE są sformułowane w formie konkretnych zaleceń, które po kolei zostaną omówione poniżej.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Strategiczne podejście do poprawy dobrostanu psychicznego w miejscu pracy

W tym zakresie proponuje się przyjęcie wielopoziomowego podejścia do dobrostanu psychicznego w miejscu pracy na poziomie zarówno organizacyjnym, jak i indywidu­alnym/pracownika. Zaleca się, aby [...]

Wspierające środowisko pracy

W opisywanych wytycznych bardzo mocno podkreśla się potrzebę budowania pozytywnego oraz integrującego środowiska i kultury pracy, które wspierają bezpieczeństwo psychiczne i dobre samopoczucie psychiczne [...]

Zewnętrzne źródła wsparcia

W tym kontekście wytyczne NICE zachęcają ich adresatów do korzystania z wszelkich możliwych zewnętrznych źródeł wsparcia, do których należą zarówno agendy państwowe, jak [...]

Podejścia obejmujące całą organizację

W tej sekcji wytyczne NICE zalecają, aby działania z zakresu prewencji zdrowia psychicznego w miejscu pracy obejmowały całą organizację i były częścią kultury firmy, a nie [...]

Szkolenia i wsparcie dla menedżerów

W tej części znajdują się ważne zalecenia, których wypełnianie decyduje w dużej mierze o tym, czy daną organizację będzie charakteryzować realna troska o samopoczucie i zdrowie [...]

Podejścia na poziomie indywidualnym

W wytycznych NICE przestrzega się, aby nie stosować podejścia na poziomie indywidualnym – należy je zastępować bardziej pożądanymi działaniami organizacyjnymi służącymi redukcji [...]

Podejście skierowane do pracowników, którzy charakteryzują się złym stanem zdrowia psychicznego lub są nim zagrożeni

Ta sekcja wytycznych NICE powinna szczególnie zainteresować lekarzy, w tym lekarzy psychiatrów. Zawiera bowiem zalecenia dla przełożonych i pracodawców osób, które doświadczają problemów [...]

Podejścia na poziomie organizacji do zawodów wysokiego ryzyka

Ta grupa zaleceń jest kierowana do organizacji, w których pracownicy są narażeni na traumatyczne zdarzenia w trakcie wykonywania swoich obowiązków (np. służby ratunkowe). [...]

Angażowanie pracowników i ich przedstawicieli

Ta część zaleceń dotyczy angażowania samych pracowników i ich przedstawicieli (np. związków zawodowych) w konsultacje dotyczące podejmowania wszelkich możliwych działań na rzecz dbałości [...]

Lokalne i regionalne strategie oraz plany

Wytyczne tej sekcji zalecają współpracę z innymi lokalnymi i regionalnymi pracodawcami, przedstawicielami pracowników, izbami handlowymi, lokalnymi spółkami przedsiębiorstw oraz organizacjami wolontariackimi, charytatywnymi i społecznymi [...]

Dostosowanie wytycznych do potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw (w tym mikroprzedsiębiorstw)

Osobom będącym pracodawcami w takich przedsiębiorstwach zaleca się, aby tak jak we wszystkich pozostałych firmach przyjmować prewencyjne, a nie reaktywne podejście do zdrowia [...]

Badanie skuteczności podejmowanych działań

W końcowych sekcjach autorzy wytycznych NICE formułują rekomendacje dla badaczy zajmujących się analizą wymienionych wyżej aspektów organizacji środowiska pracy pod kątem prewencji [...]

Znaczenie wytycznych NICE w warunkach polskich

Znajomość tego dokumentu jest istotna z punktu widzenia wielu grup interesariuszy w naszym kraju. Przede wszystkim zwiększa społeczną świadomość znaczenia podejmowania wszelkich działań [...]
Do góry