Wstęp

W zespole żyły głównej górnej dochodzi do zastoju w obrębie krążenia żylnego w górnej części ciała z powodu zwężenia lub zamknięcia żyły głównej górnej. U podłoża tego zespołu leżą zaburzenia, które nieleczone mogą zagrażać życiu. Zastój krwi żylnej oprócz obrzęku w obrębie twarzy, kończyn górnych i tułowia powoduje różne objawy, np. obrzęk krtani, duszność, narastający kaszel, a także zaburzenia świadomości. W zależności od etiologii towarzyszyć im mogą również objawy ze strony górnych dróg oddechowych, np. stridor (w przypadku ucisku mas nowotworowych na tchawicę) i zaburzenia rytmu serca (w przypadku ucisku na serce). W Polsce nie ma dokładnych danych statystycznych dotyczących częstości występowania tego zespołu. Według danych amerykańskich rocznie odnotowuje się ok. 15 000 przypadków.

Anatomia

Przez żyłę główną górną spływa ok. 1/3 objętości krwi do serca. Żyła główna górna powstaje z połączenia dwóch żył ramienno-głowowych, które stanowią spływ krwi żylnej z głowy, szyi, górnej połowy klatki piersiowej oraz kończyn górnych. Położona jest w środkowym śródpiersiu i zaczyna się na wysokości przyczepu pierwszego żebra do mostka, a kończy w ujściu do prawego przedsionka na wysokości przyczepu 3 chrząstki żebrowej do mostka. Od tyłu, na wysokości drugiej chrząstki żebrowej żyłę główną górną zasila żyła nieparzysta. Żyła główna górna jest dodatkowo zasilana przez:

• system żył piersiowych wewnętrznych
• system żył kręgowych
• system żył piersiowych zewnętrznych.
  
  

Żyła główna górna sąsiaduje od przodu z grasicą, prawą opłucną i prawym płucem, od tyłu z prawym przytchawiczym pniem chłonnym, tętnicą płucną i prawą żyłą płucną górną, a od strony przyśrodkowej z aortą wstępującą, z prawą opłucną, prawym nerwem przeponowym i drobnymi naczyniami przeponowymi.

Patofizjologia

Do niedrożności żyły głównej górnej może dojść w wyniku ucisku z zewnątrz bądź zakrzepicy. W rozwoju zespołu żyły głównej górnej główną rolę odgrywają dwa czynniki:

• czas w jakim dochodzi do niedrożności
• miejsce zamknięcia.

Znaczenie czasu rozwoju niedrożności żyły głównej górnej

Nagłe zamknięcie żyły głównej górnej zwiększa ciśnienie nawet do 40 mmHg (podczas gdy prawidłowe waha się od 2 do 8 mmHg). Może być to przyczyną nagłego wzrostu ciśnienia śródczaszkowego z prawidłowej wartości 6-7 mmHg do >17 mmHg.

Nagłe zamknięcie żyły głównej górnej może prowadzić do obrzęku mózgu oraz zawałów krwotocznych. Dlatego przy zabiegach rekonstrukcyjnych, jeśli nie ma pewności co do zamknięcia żyły głównej górnej i co do wytworzenia się efektywnego krążenia obocz...