Wstęp

Rozwój badań mikologicznych dotyczących grzybic narządowych z jednej strony poszerzył możliwości oznaczania większej liczby gatunków chorobotwórczych dla człowieka (kilkaset), z drugiej niezwykle skomplikował procedury diagnostyczne. W układzie oddechowym ze względu na jego rozbudowaną strukturę anatomiczną mogą osiedlać się grzyby z różnych gromad (Zygomycota, Ascomycota, Basidiomycota), różniących się cechami fenotypowymi i genotypowymi. W naszej strefie klimatycznej najczęściej spotyka się zygomykozę, aspergilozę, kandydozę, kryptokokozę, pneumocytozę oraz inne grzybice rozpoznawane jako choroby zawlekane z wielu krajów.

Uwagi ogólne

Grupy ryzyka grzybic układu oddechowego

Ciężkie grzybice układu oddechowego mogą dotyczyć osób z prawidłowo działającym układem immunologicznym, istotnie częściej występują jednak u chorych z obniżoną odpornością, np.:

• w przebiegu neutropenii
• w zakażeniach HIV
• po długotrwałej glikokortykosteroidoterapii i leczeniu przeciwbakteryjnym
• w przebiegu nowotworów, zwłaszcza chłoniaków i białaczek
• w niedokrwistości anaplastycznej.
  
  

Za dalsze czynniki wysokiego ryzyka rozwoju grzybicy narządowej lub uogólnionej uznaje się:

• cewniki naczyniowe
• niedożywienie
• żywienie pozajelitowe
• okres po operacjach, zwłaszcza transplantacjach
• długotrwałą hospitalizację, szczególnie na oddziałach intensywnej terapii
• cukrzycę
• narkomanię
• kwasicę.
  
  

W grzybicach dolnych dróg oddechowych najpoważniejszym czynnikiem ryzyka jest pojawienie się grzybicy w kolejnych narządach górnych dróg oddechowych. Wrota zakażenia grzybami stanowią najczęściej jamy nosa lub jama ustna. Drogi inwazji to:

• oddechowa (inhalacyjna)
• pokarmowa
• krwionośna, zwłaszcza po wypadkach połączonych z rozległymi uszkodzeniami ciała lub z zabiegami operacyjnymi.

Strategia diagnostyczna

Rekomendacje European Confederation of Medical Mycology (ECMM) nakazują natychmiastowe działanie, jeśli chory (zwłaszcza z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na grzybicę narządową) gorączkuje mimo wielodobowego leczenia przeciwbakteryjnego lekami o szerokim spektrum działania. Konieczne są badania mykologiczne materiałów biologicznych metodami hodowli na różnych podłożach. Plwocinę, krew, mocz bada się przez 3 kolejne dni lub w niewielkich odstępach czasu, odpowiednio zabezpieczając te materiały przed zarodnikami grzybów znajdujących się w powietrzu.

Zygomykoza ‒ mukormykoza (Zygomycosis ‒ mucormycosis)

Epidemiologia

Czynnikami etiologicznymi tej postaci grzybicy są występujące często w środowisku (aerosfera, litosfera) Absidia corymbifera, A. coerulea, A. ramosa, Mucor mucedo, M. globosus, M. racemosus, Rhizomucor pusillus, Rhizopus oryzae, R. nigricans, R. m...