Majaczenie

Wstęp

Definicja. Majaczenie jest ostrym stanem klinicznym, będącym przejawem załamania się homeostazy organizmu koniecznej dla zapewnienia prawidłowych funkcji ośrodkowego układu nerwowego.

Częstość występowania. U 10-30% hospitalizowanych chorych somatycznie (w grupie pacjentów w wieku podeszłym do 40%), u 25% hospitalizowanych z powodu nowotworu, u 50% po rozległych zabiegach operacyjnych i u 80% pacjentów chorych terminalnie.

Etiologia:

• uszkodzenie OUN (guzy mózgu, padaczka – stan pomroczny po napadzie, urazy, choroby zwyrodnieniowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, udar, przemijające napady niedokrwienne, zatorowość OUN)

• choroby sercowo-naczyniowe (zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność oddechowa)

• powikłania w przebiegu zaburzeń psychicznych (otępienie, depresja, epizod manii, schizofrenia, zespół katatoniczny)

• zaburzenia metaboliczne (niedotlenienie, niedokrwistość, endokrynopatie, niedocukrzenie, przełom w chorobie Addisona, awitaminozy PP i B₁₂, zaburzenia gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, niewydolność nerek, niewydolność wątroby)

• zatrucie (podanie lub odstawienie substancji o działaniu toksycznym, np. alkoholu, leku, np. neuroleptyku, leku antydepresyjnego, cholinolitycznego, przeciwpadaczkowego, uspokajającego)

• inne, np. deprywacja sensoryczna, zaburzenia regulacji temperatury, stany pooperacyjne.

Obraz kliniczny

• Zaburzenia świadomości i uwagi.

• Uogólnione zaburzenia procesów poznawczych i percepcji: omamy, iluzje, upośledzenie myślenia abstrakcyjnego i pojmowania z przemijającymi urojeniami (np. podejrzenia bliskich o kradzieże przedmiotów), zaburzeniami odtwarzania i pamięci krótkotrwałej, dezorientacją w czasie, miejscu i otoczeniu (przy bardziej nasilonych zaburzeniach także co do własnej osoby, np. stany pomroczne po napadach padaczkowych). Zaburzenia rozpoczynają się w ciągu godzin lub dni. Typowa jest niepamięć zdarzeń po ustąpieniu zaburzeń.

• Zaburzenia psychoruchowe: niedostateczna lub nadmierna aktywność, wydłużenie czasu reakcji, zmienione tempo wypowiedzi, dyzartria, wygórowany odruch orientacyjny.

• Zaburzenia rytmu snu i czuwania: bezsenność, odwrócenie rytmu snu i czuwania, senność w ciągu dnia, narastanie objawów nocą.

• Zaburzenia emocjonalne: obniżenie nastroju, lęk, drażliwość, euforia, apatia, poczucie zagubienia.

Diagnostyka

Diagnostyka różnicowa polega przede wszystkim na rozróżnieniu między majaczeniem a otępieniem. Zaburzenia pamięci są charakterystyczne dla obydwu rozpoznań, ale u pacjentów z otępieniem nie obserwuje się zaburzeń świadomości i dobowych wahań pozio...