Wstęp

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego jest najczęstszym stanem nagłym w gastroenterologii, w którym – mimo postępów w leczeniu – ryzyko zgonu jest nadal duże. W przypadku ostrego krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego ogromne znaczenie ma wczesne rozpoznanie i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Terapia powinna być prowadzona przez wykwalifikowany personel medyczny, w ośrodkach specjalistycznych, wyposażonych w odpowiedni sprzęt. Szczególnie ważne jest zapobieganie nawrotom krwawienia, co wymaga zrozumienia etiologii, rozpoznania czynników ryzyka nawrotu krwawienia oraz odpowiednich metod leczenia.

Definicja

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego to krwawienie, którego źródło znajduje się w przełyku, żołądku lub dwunastnicy (powyżej więzadła Treitza).

Postacie kliniczne

Ze względu na nasilenie krwawienia wyróżnia się krwawienia:

• ostre
• przewlekłe.

Krwawienie ostre to krwawienie z jednorazową utratą co najmniej 500 ml krwi. Szybka utrata >500 ml krwi wywołuje zwykle objawy kliniczne: tachykardię, obniżenie ciśnienia tętniczego. Pulsoksymetria może wykazać obniżenie wysycenia hemoglobiny tlenem, a po kilku-kilkunastu godzinach od utraty >500 ml krwi obniża się hematokryt i stężenie hemoglobiny.

Krwawienie przewlekłe to krwawienie z utratą ok. 50 ml krwi dziennie. Nie dochodzi wówczas do zaburzeń hemodynamicznych przejawiających się przyspieszeniem tętna i obniżeniem ciśnienia tętniczego. Utrzymujące się krwawienie przewlekłe po kilku tygodniach lub miesiącach prowadzi do niedokrwistości.

Ze względu na etiologię wyróżnia się krwawienia:

• żylakowe
• nieżylakowe.

Nawrót ostrego krwawienia definiuje się jako ponowne objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, przebiegające z objawami niestabilności hemodynamicznej (tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego) lub spadkiem stężenia hemoglobiny o przynajmniej 2 g/dl w ciągu 24 h. Przyjmuje się, że największe ryzyko nawrotu krwawienia występuje w ciągu 28 dni po pierwotnym incydencie. Krwawienie występujące po tym czasie może pochodzić już z innego źródła.

Epidemiologia

Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego stanowi około 80% wszystkich krwawień z przewodu pokarmowego. Zapadalność na nie wynosi 48-160/100 tys./rok i przybiera wysokie wartości w populacjach o niskim statusie socjoekonomicznym. Pomimo po...

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną krwawienia (ok. 40% przypadków) jest wrzód trawienny żołądka lub dwunastnicy (ryc. 1-6).